DEMKA: Een ernstig geval van industriËle overlast
In de jaren vijftig kwamen bij het gemeentebestuur van Utrecht regelmatig klachten van
omwonenden binnen over de onhoudbare situatie rondom de DEMKA‐staalfabrieken in het noorden van de stad Utrecht. Een voorbeeld is een brief uit juni 1959 van de familie De Groot, die aan de Amsterdamsestraatweg recht tegenover de fabriek woonde. Zij schreven onder andere: 'De afvalstoffen van deze installaties zijn grijsachtige en rode stoffen die dagelijks bij de afvoer e.d. met wolken over de Amsterdamsestraatweg drijven en de huizen binnendringen. […] op vrijdag 27 juni was er een “uitbarsting” van rode stof die niet te beschrijven is. Een massa rode stofwolken dreef over de weg. Er was niet doorheen te kijken. Een rode laag bedekte alles'. Dit verschilde niet veel van de aard van de klachten die in 1969 en 1970 in grote hoeveelheden bij het gemeentebestuur belanden. Zo schrijft een bewoonster in april 1970: ‘De vuiligheid die deze fabriek reeds geruime tijd op ons loost, is onvoorstelbaar.’ De brief rept van ‘vieze bruine massa’ en 'damp, rook en vreselijke stank'. De bewoners vreesden voor hun gezondheid en die van hun kinderen.
De gemeente Utrecht negeerde lange tijd de klachten, maar besloot uiteindelijk na aanhoudende druk, ook vanuit de gemeenteraad, een onderzoek door de Bouw‐ en Woningdienst van de gemeente en later zelfs door het Rijks Instituut voor de Volksgezondheid (RIV) te laten instellen. Op drie meetpunten op korte afstand van de DEMKA‐fabriek werden op uurbasis ijzer en zwarte rook gemeten. Daarnaast werden op vijf plaatsen monsternemingen van stof verricht. In 1970 kwam een eerste rapport van het RIV uit en in 1975 een definitief rapport.
De publicatie 'Een ernstig geval van industriële overlast. De DEMKA staalfabrieken in Utrecht rond 1970' is deel twee uit de LUVO-reeks en gaat uitgebereid in op de luchtwkaliteitsproblemen rondom de DEMKA en op de resultaten van het RIV-onderzoek.
De DEMKA-staalfabfrieken in Utrecht gezien vanuit het zuidwesten.
Op de voorgrond het Amsterdam-Rijnkanaal.
Foto © Utrechts Archief.
