Een kleine geschiedenis van het chemische neerslagonderzoek in Nederland

Geschiedenis neerslagonderzoekNeerslag: regen, sneeuw, hagel, maar uiteindelijk lijkt het allemaal water. Er waren echter al in de zeventiende eeuw onderzoekers die meer dachten te vinden dan alleen water. Wetenschappers zouden zich door de eeuwen heen om uiteenlopende redenen met de chemische samenstelling van neerslag bezighouden. Het Nederlandse onderzoek was veelal gebaseerd op eerdere ervaringen in het buitenland. Nederlandse onderzoekers hebben dan ook meestal op dit onderzoeksveld een bescheiden rol gespeeld. Een uitzondering vormde de periode van de zure regen in de jaren tachtig, toen Nederlandse onderzoekers aan het internationale front werkten. Dit artikel geeft een beknopt overzicht van het werk van Nederlandse onderzoekers te beginnen met Van Leeuwenhoek in 1702 tot in de jaren negentig van de twintigste eeuw.

Gedurende de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw hebben veel Nederlandse onderzoekers zich met de chemische samenstelling van neerslag beziggehouden. Dit onderzoek had echter een lange voorgeschiedenis. Al ruim drie eeuwen werd om uiteenlopende redenen, op verschillende manieren en met wisselende invloed, onderzoek verricht. Aan het eind van de twintigste eeuw was de belangstelling weer tanende. Over de ontwikkeling van het chemisch regenwateronderzoek in Nederland was nog niet veel bekend. Alleen Rigby en Sinha (1961) en Asman en Conrads (1975) geven bibliografische overzichten, maar behandelen niet de meest recente en interessante periode. Decet en Mosello (1997) geven een overzicht dat vooral internationaal gericht is. Ook omdat het hier onderzoek betreft met een grote dynamiek en een nauwe samenhang met vraagstukken uit de milieubeheerpraktijk en het milieubeleid, is het de moeite waard hieraan aandacht te besteden.

In deze publicatie wordt een eerste aanzet gedaan om de geschiedenis van het Nederlandse chemisch neerslagonderzoek in kaart te brengen. Richtinggevende vragen zijn hoe belangrijk dit onderzoeksveld in Nederland was, wie de vooraanstaande onderzoekers waren, wat hen bewoog en in welke context zij werkten. Wat was de inhoud en de aard van hun onderzoek en voor welke problemen zagen zij zich gesteld?

Uit de inhoud

  • Regen is meer dan water
  • De basis van het moderne regenwateronderzoek
  • Engels onderzoek naar stikstof
  • Bescheiden Nederlands onderzoek
  • Pioniers bij de drinkwaterbedrijven
  • Regen is als lucht
  • Een grootschalig verschijnsel
  • Kwaliteitsimpulsen
  • De ontdekking van de zure regen
  • Beleidsmatige aandacht
  • De juiste monsternemingsprocedure?
  • Van zure regen naar zure depositie
  • Aan het front in de jaren tachtig
  • Een ondeugdelijk apparaat
  • Sturing van het onderzoek en werk
  • Conclusie
  • Literatuur
  • Bijlage Enig historisch fotomateriaal
  • Noten

Neerslagvanger KNMI/RIV Neerslagvanger RID

De eerste neerslagvangers uit de begintijd van het sysytematische onderzoek naar de chemische samenstelling van neerslag eind jaren zeventig van de vorige eeuw waren eenvoudige apparaten.
Foto's collectie Ed Buijsman.

 

Logo LUVO